ثبت پراکنش جدیدی از یک سوسمار در جزیره ایرانی خلیج فارس

به گزارش ایسنا، حمزه اورعی، عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد در پژوهشی جدید که در جزیرهه تنب بزرگ در خلیج فارس انجام داده، موفق به ثبت پراکنش جدیدی از یکی از زیرگونه‌های «سوسمار خاردم مصری» در این جزیره شده است. 

این زیرگونه، سوسمار خاردم مصری لِپتینی (با نام علمی Uromastyx aegyptia leptieni) نام دارد که پیش از این در کشورهای جنوب خلیج فارس گزارش شده بود. پیش از این در جزیره‌های هنگام و خارک نیز مشاهده این زیرگونه گزارش شده بود، اما درباره این گزارش‌ها، مطالعات دقیق تاکسونومیک (رده‌بندی) انجام نشده و به‌دقت نمی‌دانیم که از کدام زیرگونهه خاردم مصری هستند. 

اورعی درباره این پژوهش گفت: نه‌تنها تنب بزرگ، بلکه تمام جزایر ایرانی خلیج فارس از نظر خزنده‌شناسی بسیار با اهمیت هستند، اما متأسفانه در این سال‌ها کمتر مطالعاتی درباره خزندگان این جزایر انجام شده است. 

این خزنده‌شناس درباره جمعیت این زیرگونه در جزیره تنب بزرگ گفت: جمعیت بسیار مناسبی از این زیرگونه در جزیره تنب بزرگ وجود دارد که ما را شگفت‌زده کرد. به‌نظر می‌رسد کاربری نظامی بخشی از جزیره، به حفظ پایداری این زیرگونه در جزیره کمک کرده است. 

گونه خاردم مصری بر اساس اطلاعات فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در وضعیت «آسیب‌پذیر» (VU) طبقه‌بندی شده است و از جمله تهدیدهای مهم آن، تخریب زیستگاه به‌دلیل توسعه ساخت‌وساز در زیستگاه‌های ویژه این خزنده و در برخی مناطق نیز برداشت از جمعیت آن برای خوراک انسان است. 

اورعی درباره این تهدیدها گفت: زیستگاه این زیرگونه شرایطی خاص مانند زمین‌های سیلتی و دارای شن‌ریزه است و ساخت‌وساز در این زیستگاه‌ها می‌تواند به جمعیت خاردم مصری آسیب وارد کند. اما در مورد تغذیه انسان از این خزنده، گزارش‌های زیادی از مصرف گوشت گونه‌های مختلف سوسمار خاردم در شمال آفریقا و کشورهای عربی وجود دارد. در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۴ به‌چاپ رسیده است، شواهدی باستان‌شناسی مبتنی از مصرف خوراکی این سوسمار در عربستان گزارش شده است. اما نه در منابع علمی و نه در گفت‌وگو با مردم محلی درباره مصرف خوراکی آن در ایران به مطلبی برنخورده‌ام. 

وی ادامه داد: در مورد جزیره تنب بزرگ با توجه به کاربری نظامی آن و تردد بسیار محدود به این جزیره، به‌نظر می‌رسد که جمعیتی پایدار از این گونه با زیستگاهی بسیار امن داشته باشیم. 

سوسمارها در این مناطق لانه‌هایی عمیق حفر می‌کنند که برای فرار از تهدیدات استفاده می‌شود. 

اورعی همچنین گفت: این نخستین گام برای شناسایی تنوع خزندگان جزیره تنب بزرگ بود و پس از آن باید به مطالعه سایر خزندگان جزیره و اجرای برنامه حفاظتی با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط پرداخت. 

مقاله این پژوهش در مجله Iranian Journal of Animal biosystematics (وابسته با دانشگاه فردوسی مشهد) منتشر شده است.

انتهای پیام