امکان جبران فاصله ۷ ساله ایران با دنیا در حوزه AI/سرمایه ۱۰ میلیون دلاری کشور در هوش مصنوعی

به گزارش ایسنا، دکتر سید ایمان میرعمادی، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف و مدیر مرکز استراتژی و تحول هوش مصنوعی این دانشگاه، در هجدهمین کنفرانس ملی و چهاردهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت فناوری و نوآوری که از صبح امروز در پژوهشگاه نیرو آغاز به کار کرد، به بررسی وضعیت ایران در حوزه هوش مصنوعی پرداخت.

وی گفت: در سال‌های اخیر در کشور بحث‌های زیادی پیرامون هوش مصنوعی از کاربردهای تا اقداماتی مطرح شده اما کمتر درباره جایگاه فعلی ایران در این حوزه صحبت شده است ولی این سوال مطرح می شود که وضعیت فعلی ایران در هوش مصنوعی چگونه است و چه اقداماتی باید انجام دهیم.

وی با بیان اینکه برای پاسخ به این سؤال، مقالات و گزارش‌های بین‌المللی متعددی را بررسی کردیم، یادآور شد: در این منابع شاخص‌ها، فریم‌ورک‌ها و متدولوژی‌های مختلفی ارائه می‌دهند اما در بسیاری از این گزارش‌ها ایران به‌طور مشخص مورد بررسی قرار نگرفته یا اطلاعات موجود عمومی و محدود بوده است. بر این اساس، تیمی متشکل از اساتید دانشکده‌های مدیریت، اقتصاد و کامپیوتر دانشگاه‌های شریف و تهران و تعدادی از متخصصان ایرانی خارج از کشور تشکیل دادیم تا گزارش جامعی درباره هوش مصنوعی ارائه دهیم.

میرعمادی با تاکید بر اینکه برای بررسی وضعیت ایران با دو خلا چارچوب های نظری و خلا داده های دست اول برای ایران مواجه هستیم ادامه داد: برای ارائه چارچوب نظری، سیستم‌های نوآوری فناورانه را انتخاب کردیم. این سیستم به ما کمک می‌کند نقاط ضعف و قوت تکنولوژی را شناسایی کرده و برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسبی برای توسعه هوش مصنوعی انجام دهیم.

جایگاه ایران در منطقه

عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر با بیان اینکه در بررسی وضعیت ایران در حوزه هوش مصنوعی ایران با سه دسته کشور مقایسه شد، یادآور شد:خبررسی وضعیت جایگاه علمی ایران در میان کشورهای منطقه نشان می دهد که ایران از نظر تعداد مقالات هوش مصنوعی، پس از عربستان سعودی در جایگاه دوم منطقه قرار دارد. اما روند تولید مقالات ایران در این حوزه نزولی است، در حالی که عربستان سعودی، ترکیه و امارات روند صعودی دارند. اگر این روند ادامه پیدا کند، احتمال جابجایی رتبه‌ها در آینده وجود دارد.

وی خاطرنشان کرد: برای این تحلیل، از پایگاه‌های داده مختلف استفاده کردیم. به‌عنوان مثال، اطلاعات مربوط به توسعه دانش از پایگاه اسکوپوس، داده‌های پروژه‌های نرم‌افزاری از گیت‌هاب و اطلاعات مربوط به کسب‌وکارهای هوش مصنوعی از اتاق بازرگانی تهران و سایر منابع بین‌المللی استخراج شده است. همچنین داده‌های اطلس هوش مصنوعی ایران برای تکمیل این بررسی‌ها مورد استفاده قرار گرفت.

مدیر مرکز استراتژی و تحول هوش مصنوعی دانشگاه شریف تأکید کرد: با توجه به تحلیل‌ها، ایران در حوزه هوش مصنوعی نیازمند سیاست‌گذاری هدفمند برای حفظ جایگاه و ارتقای آن در منطقه است. توسعه دانش، حمایت از کسب‌وکارهای مرتبط و رفع موانع سرمایه‌گذاری از جمله اقداماتی است که باید در اولویت قرار گیرد.

وی همچنین افزود: برای رسیدن به اهداف توسعه‌ای، تعامل مستمر با جامعه علمی جهانی و بهره‌گیری از تجربیات کشورهای پیشرو می‌تواند مسیر پیشرفت ایران در حوزه هوش مصنوعی را هموارتر کند.

تمرکز بر شاخص‌های دانشی و مقالات

میرعمادی تأکید کرد: افزود: ایران از نظر انتشار مقالات علمی مرتبط با هوش مصنوعی در جایگاه دوم منطقه، پس از عربستان سعودی، قرار دارد. بااین‌حال، روند نزولی این شاخص در سال‌های اخیر در مقایسه با رشد صعودی ترکیه و امارات نیازمند بررسی و اصلاح است.

وی ادامه داد: بر اساس نظر صاحب نظران ارایه فناوری های لبه دانش دیگر در مقالات علمی نیست بلکه در مقالات کنفرانس ارایه می شود از این رو بررسی مقالات کنفرانسی نشان داد که ایران در جایگاه خوبی است ولی کشور امارات و عربستان در این زمینه روند صعودی دارند.

تعداد شرکت‌های هوش مصنوعی

وی درباره تعداد شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی ایران اظهار کرد: ایران از نظر تعداد شرکت‌های ارائه‌دهنده محصولات و خدمات هوش مصنوعی در جایگاه چهارم منطقه قرار دارد.

میرعمادی افزود:  رقابت نزدیکی میان ایران، عربستان، ترکیه و امارات در این زمینه وجود دارد.

کاربردی‌سازی فناوری در صنایع

میرعمادی به مسئله کاربردی‌سازی فناوری هوش مصنوعی در صنایع مختلف اشاره کرد و گفت: اگرچه ایران در این زمینه از میانگین جهانی حدود هفت سال عقب‌تر است، اما در مقایسه با موج‌های قبلی تکنولوژی مانند خودروسازی یا پتروشیمی، امکان جبران این فاصله وجود دارد.

موانع پیش روی شرکت‌ها

وی افزود: نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که فقدان مهارت در کارکنان و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات دو مانع اصلی برای بهره‌گیری شرکت‌ها از هوش مصنوعی هستند. این موضوع با داده‌های بین‌المللی نیز هم‌خوانی دارد و باید به‌عنوان یک چالش کلیدی در نظر گرفته شود.

سرمایه‌گذاری و زیرساخت‌ها

وی با اشاره به وضعیت سرمایه‌گذاری در این حوزه گفت: تخمین‌ها نشان می‌دهد که ایران حدود ۱۰ میلیون دلار در زمینه هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده است، درحالی‌که عربستان سعودی با سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری، فاصله زیادی با ما دارد. همچنین، از نظر توان پردازشی، زیرساخت‌های ایران در مقایسه با امارات و عربستان که به‌شدت در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، همچنان عقب‌تر است.

میرعمادی در بخش دیگری از سخنان خود به تحلیل افکار عمومی پرداخت و اظهار کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود ۴۶ درصد افکار عمومی نسبت به هوش مصنوعی دیدگاه مثبتی دارند، ۲۰ درصد خنثی هستند و ۳۴ درصد نگاه منفی دارند. این واکنش‌های منفی عمدتاً ناشی از کاربردهای خاص و بحث‌برانگیز این فناوری است.

وی با اشاره به ضرورت حرکت سریع و متوازن در این حوزه گفت: برای جبران عقب‌ماندگی‌ها، باید اقدامات مبتنی بر داده و شواهد تعریف شود. فرصت جهش هنوز وجود دارد، اما پنجره این فرصت در حال بسته شدن است. اگر سرعت نسبی خود را افزایش ندهیم، خطر عقب‌ماندگی بیشتر از سایر رقبا ما را تهدید خواهد کرد.

مدیر مرکز استراتژی و تحول هوش مصنوعی دانشگاه شریف در پایان ابراز امیدواری کرد که ایران با برنامه‌ریزی دقیق و اقدامات عملی بتواند از این فرصت‌ها بهره‌برداری کند و جایگاه خود را در حوزه هوش مصنوعی بهبود بخشد.

انتهای پیام