حس بودن پشت شیشه؛ اختلال مسخ شخصیت یا زوال شخصیت چیست؟

کالوم درحالی‌که به دست‌هایش نگاه می‌کرد و آن‌ها را در دامنش به هم می‌فشرد، گفت: «فکر می‌کنی دیوانه‌ام. همه چیز مانند رویا به‌نظر می‌رسد. می‌دانم خواب نمی‌بینم. فکر می‌کنم واقعا اینجا هستم، اما مطمئن هم نیستم.» سپس آه عمیقی می‌کشد و می‌گوید: «هیچ‌کس منظورم را نمی‌فهمد.»

اِما چرنیش، استادیار روانشناس بالینی در دانشگاه بیرمنگام می‌گوید این جوان لاغراندام ۱۸ ساله که روبه‌رویم نشسته احساس شکست، دلسردی و دلزدگی می‌کند. چرنیش توضیح می‌دهد کالوم که در اتاق درمان روی صندلی راحتی نشسته، خصوصیات مسخ شخصیت یا زوال شخصیت را دارد: اختلالی که از جهات زیادی گیج‌کننده است.

علائم اصلی اختلال مسخ شخصیت احساس عمیق جداشدگی و غیرواقعی بودن است و موجب می‌شود افراد دچار این اختلال متحیر و گیج شوند. یکی از مراجعانش فریاد زده بود: «خیلی عجیب به‌نظر می‌رسد.» دیگری گفته بود: «مانند این است که همیشه چند لیوان نوشیدنی الکلی مصرف کرده و از واقعیت جدا شده باشی.»

عجیب نیست افراد دچار اختلال مسخ شخصیت ساعت‌ها را صرف فکر کردن به این موضوع می‌کنند که چه چیزی می‌تواند موجب این احساسات عجیب شده باشد، چرا این احساسات تکرار می‌شوند و چه کاری می‌توانیم برای توقف آن‌ها انجام دهیم.

چرنیش می‌گوید در طول زمان، با افراد مختلفی مواجه شده که حتی به‌منظور یافتن تومورهایی که فکر می‌کردند باید عامل مشکل باشد، اسکن مغزی انجام داده‌اند. افرادی نیز توضیح داده‌اند پس از تجربه مصرف حشیش هرگز به واقعیت برنگشته‌اند.

عجیب آنکه همین نگرانی مداوم است که به‌نظر می‌رسد مسئول تداوم اختلال مذکور باشد. وقتی افراد همیشه به احساسات عجیب اختلال خود توجه می‌کنند، به‌طور ناخودآگاه باعث می‌شوند که حتی کوچک‌ترین احساسات را هم متوجه شوند و با ترس از آن‌ها، مراقبت و هوشیاری خود را بیشتر کنند و درنتیجه سطح استرسشان افزایش می‌یابد.

واقعیت شگفت‌انگیز این است که تجربه اختلال مسخ شخصیت، به‌ویژه وقتی فرد تحت استرس قرار داشته باشد، بسیار رایج است. پس چرا آنها معمولا می‌گویند هیچ‌کس تجربیاتش را درک نمی‌کند؟ چرا پیدا کردن کسی که بفهمد این تجربیات چطور هستند این‌قدر سخت است؟

واضح‌ترین پاسخ فقدان زبان مناسب برای توصیف تجربیات مرتبط با اختلال مسخ شخصیت است. این تجربیات ظریف، ذهنی و لغزنده‌اند و بیان دقیق آن‌ها با استفاده از کلمات دشوار است. تجربیات وصف‌شده همچنین جنبه‌هایی از درک بسیار شخصی ما از واقعیت هستند که به‌ندرت درباره آن‌ها با دیگران صحبت می‌کنیم. قرنطینه‌های کووید از معدود دورانی بود که در آن مردم از عجیب‌بودن زندگی روزمره صحبت می‌کردند.

پاسخ پیچیده‌تر این است که بیشتر متخصصان بهداشت روان در زمینه‌ی اختلالات گسستگی آموزشی نمی‌بینند. درنتیجه، احتمال زیادی وجود دارد که علائم افرادی که از اختلال مذکور رنج می‌برند، نادیده گرفته شده یا به اشتباه تفسیر شود. شاید به همین دلیل است که در کشوری مانند بریتانیا، به‌طور میانگین ۸ تا ۱۲ سال طول می‌کشد تا اختلال مسخ شخصیت به‌درستی تشخیص داده شود. در این مدت، این افراد ممکن است تحت درمان‌های ناموفق برای افسردگی یا اضطراب قرار گیرند یا علائم آن‌ها به عنوان بخشی از اختلال دیگری که ممکن است دچارش باشند، نادیده گرفته شود.

متخصصان بهداشت روان در این زمینه مقصر نیستند، زیرا آن‌ها درباره این موضوع اطلاعی ندارند. خوشبختانه، با افزایش بحث‌ها درمورد علائم اختلال گسستگی در شبکه‌های اجتماعی، بسیاری از متخصصان به این نتیجه رسیده‌اند که اطلاعات کافی ندارند و درحال جستجو برای مشاوره، آموزش و منابع جدید هستند.