راز تاریک F-۲۲ رپتور؛ چرا آمریکا در حال کنار گذاشتن جنگنده افسانه‌ای خود است؟

نگار علی- برنامه F-۲۲ در دهه ۱۹۸۰ با هدف جایگزینی F-۱۵ و F-۱۶ آغاز شد و در ابتدا قرار بود ۷۵۰ فروند از آن ساخته شود. اما با پایان جنگ سرد، کاهش تهدیدات هوایی، و فشارهای مالی، این تعداد ابتدا به ۳۸۱ و سپس به ۱۹۵ کاهش یافت که در نهایت تنها ۱۸۷ فروند عملیاتی شدند. این جنگنده دارای ویژگی‌های پیشرفته‌ای مانند رادارگریزی، سوپرکروز، و آویونیک پیشرفته است، اما هزینه هر فروند حدود ۱۵۰ میلیون دلار بوده که آن را به یکی از گران‌ترین جنگنده‌های تاریخ تبدیل کرده است.

با تغییر تمرکز نیروی هوایی آمریکا نیاز به جنگنده‌های چندمنظوره بیشتر احساس شد. F-۲۲ که صرفاً برای نبردهای هوایی طراحی شده بود، در مأموریت‌های حمله زمینی و پشتیبانی نزدیک عملکرد محدودی داشت، و این موضوع باعث شد نیروی هوایی به سمت گزینه‌های متنوع‌تر حرکت کند.

ظهور F-۳۵ و تأثیر آن بر آینده F-۲۲

برنامه F-۳۵ Lightning II که با هزینه‌ای کمتر، توانایی‌های چندمنظوره، و قابلیت صادرات گسترده‌تری همراه بود، به تدریج جایگزین F-۲۲ شد. F-۳۵ برخی از ویژگی‌های رادارگریزی و تجهیزات پیشرفته F-۲۲ را در اختیار دارد، اما هزینه ساخت و نگهداری آن به‌صرفه‌تر است.

از طرفی، F-۲۲ به دلیل تولید محدود، از صرفه‌جویی اقتصادی مقیاس بهره‌مند نشد، و هزینه‌های نگهداری آن بالا ماند. تجهیزات رادارگریز و آویونیک پیچیده‌اش نیاز به تعمیرات تخصصی دارند که هزینه عملیاتی آن را بیش از حد افزایش داده است.

نگاهی به آینده: آیا F-۲۲ به پایان راه رسیده است؟

با معرفی برنامه Next Generation Air Dominance (NGAD)، نیروی هوایی آمریکا در حال برنامه‌ریزی برای نسل بعدی جنگنده‌های برتری هوایی است. F-۲۲ که قرار بود زودتر بازنشسته شود، اکنون به عنوان یک پل موقتی تا سال ۲۰۳۰ باقی خواهد ماند، تا زمانی که جنگنده‌های نسل بعدی NGAD وارد خدمت شوند.

در نهایت، F-۲۲ قربانی هزینه‌های بالا، تغییرات استراتژیک، و رقابت با برنامه‌های داخلی شد. در حالی که هنوز یکی از قوی‌ترین جنگنده‌های برتری هوایی در جهان محسوب می‌شود، اما آینده نیروی هوایی آمریکا به سمت جنگنده‌های چندمنظوره و کم‌هزینه‌تر مانند F-۳۵ و پروژه NGAD در حال حرکت است.

۲۲۷۲۲۷