مدیرعامل پادرو: میزان فروش سالانه فروشگاه‌های اینستاگرامی ۷۵ همت است

در موضوع کنترل‌پذیری هم بیشترین کنترل روی کسب‌وکارها اعمال می‌شود، چون فروشگاه‌ها به واسطه قابلیت‌هایی مثل ارسال کالا و دریافت پول، قابل شناسایی و رصد هستند.  در این میان، حاکمیت حتی اگر هم کسب‌وکارها را کنترل کنند، هم شبکه را فیلتر کنند، باز به پارامتر سوم یعنی مردم می‌رسیم که قابل کنترل کردن نیستند.

این اکوسیستم طی ۴-۵ سال شکل گرفت، ما نمی‌توانیم طی ۶ ماه با چند قانون به واسطه فروشگاه‌ها یک شبکه را شکل بدهیم. به همین خاطر است که طرح حاکمیت برای بردن مردم به سمت پلتفرم‌های داخلی به نتیجه نمی‌رسد. چون در نهایت مردم هستند که انتخاب می‌کنند در کدام پلتفرم باشند و پلتفرمی را انتخاب می‌کنند که امنیت روانی، امنیت اطلاعات و… داشته باشد.

• آمارها می‌گوید سهم خرده‌فروشی آنلاین در ایران ۴ درصد است؛ شما برآوردی از سهم فروشگاه‌های اینستاگرامی از خرده‌فروشی آنلاین کشور دارید؟

برآورد امروز ما می‌گوید ۷۰۰ تا ۷۵۰ هزار تراکنش روزانه در فروشگاه‌های اینستاگرامی وجود دارد و میانگین سفارش روزانه هر یک از این فروشگاه‌ها ۱.۱ است. این عدد را اگر در تعداد ۷۰۰ هزار فروشگاه اینستاگرامی فعال ضرب کرده و عدد به‌دست‌آمده را در ۳۶۵ روز سال ضرب کنیم، با در نظر گرفتن میانگین سبد خرید که ۲۰۰ و خرده‌ای هزار تومان است، عدد نهایی فروش سالانه ۷۵ همتی را نشان می‌دهد. در خرید و فروش‌های اینستاگرامی ما داریم در مورد روزی ۷۰۰ تا ۷۵۰ هزار تراکنش صحبت می‌کنیم. بنابراین، چیزی بیش از ۶۰ تا ۶۵ درصد خرده‌فروشی آنلاین متعلق به فروشگاه‌های اینستاگرامی است و بقیه متعلق به e-commerceها است.

• چرا به نسبت کشورهای همسایه مثل ترکیه که حجم خرده‌فروشی آنلاین آن ۲۰ درصد است، این میزان در ایران پایین است؟

سال ۲۰۱۴ که اکوسیستم استارتاپی ایران شکل گرفته بود، حجم خرده‌فروشی آنلاین ایران کمتر از یک درصد بود. آن زمان سهم ترکیه حدود ۲ درصد بود. این که ترکیه سهم خرده‌فروشی آنلاین خود را در این مدت به ۲۰ درصد رسانده اما بازار خرده‌فروشی آنلاین ما هنوز حدود ۴ درصد است، چند دلیل دارد: اولاً ما جزو معدود کشورهایی هستیم که سهم تجارت اجتماعی‌مان از سهم تجارت الکترونیکمان بیشتر است. این بخش مثبت ماجرا است، اما چون خود این اکوسیستم خریدوفروش آنقدر که باید رشد نکرده، عدد تجارت الکترونیکمان هم بالا نیست.

علاوه‌براین، هم مسئله قدرت خرید و هم وضعیت و شرایط اقتصادی‌مان در این میان تأثیرگذار است. در کنار این عوامل در نظر بگیریم که ما از ۲۰۱۳ تا امروز بحران‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی متعددی را تجربه‌ کرده‌ایم و هم نرخ دلار در کشورمان پُر نوسان بوده و است. تصمیم‌های حاکمیتی بدون داده، بدون مبنا و بدون هدف مشخص قابل دسترس هم یک دلیل دیگر است.

ترس مردم از تصمیم‌گیری در خرید هم یک عامل تأثیرگذار است. ما کم‌کم حتی در پلتفرم‌های تجارت الکترونیکی هم شاهد این هستیم که مردم نیازهای اولیه و ملزوماتشان را خرید می‌کنند. می‌بینیم که مردم با سرویس‌های BNPL (الان بخر، بعداً پرداخت کن) محصولات سوپرمارکتی‌شان را خریداری می‌کنند. این کالاها برای پلتفرم‌هایی مثل دیجی‌کالا حاشیه سود بسیار اندکی دارند؛ بنابراین، پلتفرم‌ها حتماً به دنبال این هستند که کالاهای دیجیتال یا پوشاک بفروشند که حاشیه سود بالاتری دارد و می‌تواند باعث تعادل در پلتفرمشان بشود.

این موضوع در مورد فروشگاه‌های اینستاگرامی و سایر فروشگاه‌ها هم صادق است. وقتی این چرخ به‌درستی نمی‌چرخد و مردم کم‌کم دارند به سمت این که ملزومات اولیه‌شان را چطور بخرند، سوق پیدا می‌کنند، برای رشد خرده‌فروشی آنلاین حتماً دچار مشکل خواهیم شد.

• بیشترین فروشگاه‌های اینستاگرامی در کدام دسته‌بندی فعالیت می‌کنند؟

در همه دنیا و در ایران ۵۰ درصد از فروشگاه‌های اینستاگرامی در دسته آرایشی و بهداشتی و بعد از آن، مد و پوشاک هستند. در ایران بیش از ۶۵ درصد فروشگاه‌ها در همین دو دسته فعالیت می‌کنند. بعد از این دو دسته، اکسسوری‌های دیجیتال، کالاهای دیجیتال، لوازم خانگی و… قرار دارند. بخش فروش خدمات، مثل فروش فایل پی‌دی‌اف، فایل موسیقی، دوره آموزشی، پکیج‌فروشی و وی‌پی‌ان‌فروشی هم به‌شدت در حال رشد کردن است. رشد کسب‌وکارهای کتاب‌فروشی هم اخیراً بالا بوده است.

• آیا می‌توانیم فروش محصولات خارجی را که واردات رسمی‌شان به کشور ممنوع است اما در فروشگاه‌های اینستاگرامی فروخته می‌شوند، یکی از دلایل استقبال از فروشگاه‌های اینستاگرامی بدانیم؟

بله، یکی از برآوردهای ما این است که حدود ۲۰ تا ۲۵ هزار فروشگاه اینستاگرامی داریم که از کشورهای اطراف مد و پوشاک را به مخاطبان ایرانی می‌فروشند. یعنی پول را از مشتری دریافت می‌کنند، محصول را از کشورهای اطراف خریداری می‌کنند و به دست مشتری می‌رسانند. واقعیت این است که نیاز مردم به خرید کالاهای وارداتی از بین نمی‌رود و مشتری حاضر است برای آن هزینه کند.

• زنان چه سهمی از بازار فروشگاه‌های اینستاگرامی دارند؟

طبق آمارهای ما در پادرو، بیشتر از ۶۰ درصد از کسانی که در اینستاگرام فروشگاه آنلاین دارند و کسب‌وکارشان را به پادرو متصل می‌کنند تا سرویس‌هایی مثل پرداخت و… را بگیرند، زنان هستند. یک آمار جالب‌تر این است که حتی فروشگاه‌هایی که مالکشان آقااست حتماً در تیمشان خانم‌هایی دارند که این کسب‌وکار را می‌چرخانند.

بنابراین، برآورد ما این است که در بیش از ۸۵ درصد از کسب‌وکارهای اینستاگرامی زنان یک نقش مهم دارند؛ یا ادمین هستند یا مدل محصولات هستند و یا تولید محتوا می‌کنند. بخش عمده‌ای از اینفلوئنسرهایی که در حوزه آرایشی، بهداشتی و مد و پوشاک فعالیت می‌کنند هم خانم‌ها هستند.

• شما به‌عنوان کسب‌وکاری که با فروشگاه‌های اینستاگرامی در ارتباط هستید، مهم‌ترین چالش‌های این کسب‌وکارها را چه می‌دانید؟

مشکل اصلی این فروشگاه‌ها سختی کارشان است. بزرگ‌ترین چالش همچنان فیلترینگ است چون کسی که فروشگاه دارد باید به هر طریقی به اینستاگرام دسترسی داشته باشد تا بتواند با مشتری تعامل کند. حداقل نیمی از مشکلات فروشگاه‌ها به فیلترینگ مرتبط است. الان همه فروشگاه‌ها به وی‌پی‌ان دسترسی دارند، فقط یک بازار چند ۱۰ همتی درست شده که هزینه‌های سربار این فروشگاه‌ها را زیاد کرده، زحمتشان را بیشتر کرده و تعاملشان با مخاطب را هم سخت کرده است.

چالش دیگر این است که هیچ‌یک از زیرساخت‌های خدماتی ما از جمله لجستیک و ارسال، جمع‌آوری، پرداخت و… برای این بخش از بازار فروش آنلاین طراحی نشده. مثلاً شرکت‌های پستی حاضر نیستند برای حدود ۷۰۰ هزار فروشگاه اینستاگرامی محصولی طراحی کنند که مناسب کار آن‌ها باشد. حوزه پرداخت هم سرویسی که اکثرشان استفاده می‌کنند کارت‌به‌کارت است، اما این روش خطراتی مثل دریافت فیش‌های پرداخت جعلی دارد و در آینده هم برایشان تبعات مالیاتی خواهد داشت.

یک مشکل پنهان دیگر هم که خودشان بعضاً به آن توجه نمی‌کنند، در مورد مشتریان بالقوه‌ای است که می‌خواهند ثبت سفارش کنند اما پیام‌هایشان چه در اینستاگرام، چه در واتساپ و… گم می‌شود. یعنی برای مدیریت مشتریان‌ ابزار CRM ندارند.