چالش‌ها و تناقضات در سیستم آموزشی ایران؛ از انتخاب رشته تا حل مسائل واقعی

رضا قنبری در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با چالش‌های سیستم آموزشی در ایران اظهار کرد: یکی از چالش‌های بزرگ در سیستم آموزشی ایران، نحوه انتخاب رشته و درک نادرست از ماهیت رشته‌ها است. بسیاری از دانش‌آموزان و حتی دانشجویان، به‌ویژه در مقطع کارشناسی، اصلاً نمی‌دانند که رشته‌ای که انتخاب کرده‌اند چه مشکلاتی را قرار است حل کند و چه مهارت‌هایی نیاز دارد. این مسئله به ویژه در رشته‌های مهندسی، علوم انسانی و حتی روانشناسی قابل مشاهده است. در بسیاری از موارد، انتخاب رشته بر اساس توصیه‌های بیرونی و بدون درک عمیق از محتوای رشته‌ها انجام می‌شود.

وی عنوان کرد: در نظام آموزشی ایران، سیستم آموزشی به نوعی است که در آن دانش‌آموزان یا دانشجویان در ابتدا باید یک درک عمومی از رشته خود پیدا کنند و سپس وارد مباحث تخصصی شوند. اما در عمل، بسیاری از آن‌ها حتی از درک عمومی هم برخوردار نیستند. به عنوان مثال، در حالی که دانشجویان رشته‌های مهندسی باید مفاهیم عمومی مانند ریاضی و فیزیک را درک کنند، بسیاری از آنها نمی‌دانند که چرا این دروس برای تخصص‌شان ضروری است. این ناآگاهی باعث می‌شود که دانش‌آموزان یا دانشجویان نتوانند به درستی مسائل پیچیده‌تر و تخصصی‌تر را حل کنند.

تناقض‌های اجرایی در سیستم آموزشی

وی اظهارکرد: از دیگر مشکلات موجود، چالش‌های اجرایی در سیستم آموزشی ایران است. به دلیل کمبود تعداد دانشجویان در برخی رشته‌ها، تشکیل کلاس‌های تخصصی و دروس پیش‌نیاز به یک معضل تبدیل شده است. در بسیاری از موارد، دانشگاه‌ها مجبور می‌شوند کلاس‌های تخصصی را با تعداد اندک دانشجو تشکیل دهند که این مسئله باعث می‌شود کیفیت آموزش کاهش یابد. در نهایت، این تناقض‌های اجرایی منجر به عدم توانایی در ارائه آموزش‌های کاربردی و حل مشکلات واقعی می‌شود.

نیاز به تغییر در رویکرد آموزشی و تاکید بر مهارت‌های عملی

 عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی ادامه داد: در دنیای امروز، تخصص‌های دانشگاهی باید با نیازهای بازار کار هم‌راستا شوند. سیستم آموزشی باید به گونه‌ای تغییر کند که علاوه بر آموزش مفاهیم تئوری، به دانش‌آموزان و دانشجویان توانایی حل مسائل واقعی و کاربردی را بیاموزد. دوره‌های آموزشی باید بیشتر بر روی مهارت‌های عملی تمرکز کنند نه تنها به آموختن مفاهیم تئوری. این تغییرات می‌تواند به فارغ‌التحصیلان کمک کرده تا در دنیای پیچیده و در حال تغییر امروز، بهتر عمل کنند.

قنبری خاطرنشان کرد: برای حل این مشکلات، لازم است که آموزش‌ها به سمت کاربردی‌تر شدن و آموختن مهارت‌های حل مسئله پیش بروند. همچنین، باید رویکردهایی نوین برای انتخاب رشته و ارتقاء کیفیت آموزش‌های دانشگاهی طراحی شوند. یکی از راه‌حل‌ها می‌تواند ادغام بیشتر صنعت با دانشگاه باشد، به‌طوری که دانشجویان با مشکلات و نیازهای واقعی بازار کار درگیر شوند.

وی اضافه کرد: با تغییرات سریع در فضای کسب‌وکار و افزایش رقابت جهانی، نظام آموزشی ایران نیازمند تحول اساسی است. در گذشته، یافتن شغل برای فارغ‌التحصیلان ساده‌تر بود، اما امروز با کاهش فرصت‌های شغلی و تغییرات سریع در نیازهای بازار کار، تنها داشتن مدرک دانشگاهی کافی نیست.

این عضو هیات علمی دانشگاه بیان کرد: در بسیاری از کشورها، نظام آموزشی به سمت مدل‌های کاربردی‌تر حرکت کرده است. به‌عنوان مثال، در ایران نیز دانشگاه خاتم به‌عنوان یک نهاد خصوصی، مدل‌های آموزشی را بر پایه نیازهای صنعت طراحی کرده و معیارهای ارزیابی آن نیز متناسب با توانایی‌های واقعی دانشجویان تنظیم شده است. این مدل‌ها تأکید دارند که دانشجویان در کنار تحصیل، مهارت‌های عملی و تجربی را نیز بیاموزند.

ارتباطات گسترده و نقش فعالیت‌های جانبی در موفقیت شغلی

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: مطالعات نشان داده است که بسیاری از مدیران موفق، در دوران دانشجویی تنها به درس اکتفا نکرده‌اند، بلکه در فعالیت‌های جانبی همچون انجمن‌های علمی و ورزشی مشارکت داشته‌اند. این تعاملات، مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله را تقویت کرده و در مسیر شغلی افراد نقش بسزایی داشته است. به همین دلیل، صرفاً تمرکز بر تحصیل بدون در نظر گرفتن مهارت‌های جانبی، نمی‌تواند افراد را برای محیط کار واقعی آماده کند.

قنبری اضافه کرد: تحصیل نباید صرفاً به‌عنوان یک شغل در نظر گرفته شود، بلکه باید بستری برای رشد مهارت‌های فردی و اجتماعی باشد. نسل جدید باید در کنار آموزش دانشگاهی، تجربه عملی کسب کند و با نیازهای واقعی بازار آشنا شود. بسیاری از کارآفرینان و مدیران موفق تأکید دارند که ترکیب دانش آکادمیک با تجربه عملی، عامل کلیدی در موفقیت شغلی است.

وی ادامه داد: با توجه به این تغییرات، پیشنهاد می‌شود که نظام آموزشی ایران به سمت رویکردهای ترکیبی حرکت کند، به‌طوری‌که دانشگاه‌ها در کنار دروس تئوری، دانشجویان را با فضای کسب‌وکار و نیازهای صنعت آشنا کنند. ایجاد ارتباط قوی‌تر میان دانشگاه و بازار کار، کارآموزی‌های هدفمند و تأکید بر مهارت‌های عملی، می‌تواند به بهبود شرایط اشتغال و افزایش بهره‌وری نیروی کار کمک کند.

اهمیت مهارت‌آموزی و شبکه‌سازی در نظام آموزشی مدرن

این عضو هیات علمی عنوان کرد: در دنیای امروز، مهارت‌آموزی و توانایی برقراری ارتباط، نقش کلیدی در موفقیت افراد دارد. تجربه‌های عملی، زبان ارتباطی افراد را گسترش می‌دهد و آن‌ها را برای چالش‌های پیچیده‌تری آماده می‌کند. ارتباطات گسترده، مانند یک تور فوتبال، قدرت انعطاف و جابجایی را افزایش می‌دهد، درحالی‌که نبود آن، افراد را شکننده و آسیب‌پذیر می‌کند.

قنبری گفت: یکی از چالش‌های امروز، فاصله گرفتن از مدل‌های سنتی یادگیری استاد-شاگردی است. در گذشته، مهارت‌ها از طریق شاگردی نزد استادان باتجربه آموخته می‌شد، اما امروز، با تغییرات سریع در فناوری و ابزارهای آموزشی، استانداردهای یادگیری از منابع مختلف تأمین می‌شود. در این میان، پروژه‌های عملی و کارآموزی‌های واقعی می‌توانند جایگزین مناسبی برای انتقال دانش و تجربه باشند.

تأثیر گفت وگوهای اجتماعی در بهبود نظام آموزشی

وی عنوان کرد: یکی از مشکلات فعلی، کمبود فضای گفت وگو و تبادل نظر در جامعه، به‌ویژه در شهرهایی مانند مشهد است. بسیاری از مفاهیم مهم، مانند دانش‌بنیان، ابتدا در محافل تخصصی شکل گرفته و سپس در جامعه فراگیر شده‌اند. این نشان می‌دهد که تریبون‌های گفت‌وگو و تعاملات اجتماعی نقش مهمی در رشد فکری و توسعه دانش دارند. نقد قوانین، بازنگری در سیاست‌ها و اصلاح اشتباهات نیز بدون گفت وگو و مشارکت عمومی ممکن نیست.

لزوم همگام‌سازی دانشگاه‌ها با تغییرات جهانی

این استاد دانشگاه بیان کرد: امروز، با گسترش شبکه‌های اجتماعی و تسلط بیشتر دانشجویان بر زبان انگلیسی، دیدگاه‌های بین‌المللی در میان نسل جدید تقویت شده است. اما آموزش عالی از این روند عقب مانده و نیاز به رهبرانی دارد که بتوانند این تغییرات را هدایت کنند. نمونه‌های موفق جهانی نشان می‌دهد که مشاوران و متخصصان آگاه به تحولات جدید، می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های کلان تأثیرگذار باشند.

قنبری در نهایت خاطرنشان کرد: آموزش عالی باید از روش‌های سنتی فاصله گرفته و به سمت مدل‌های نوین مهارت‌آموزی، کارآموزی‌های عملی و ایجاد فرصت‌های گسترده‌تر برای تعاملات اجتماعی حرکت کند. تنها از این طریق می‌توان نیروی کار آینده را برای چالش‌های پیچیده بازار جهانی آماده ساخت.

انتهای پیام