چرا وقتی وارد اتاقی می‌شویم، فراموش می‌کنیم چه کاری داشتیم؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین و براساس گزارش زومیت، آیا تا به‌حال وقتی از یک اتاق به اتاقی دیگر می‌روید، فراموش کرده‌اید که چه چیزی می‌خواستید یا مشغول چه کاری بودید؟ بدین صورت که وقتی به اتاق دیگر می‌رسید، انگار حافظه‌تان پاک می‌شود و دیگر نمی‌دانید چرا آنجا هستید. یا شاید قصد دارید چیزی بخرید، اما به محض ورود به فروشگاه فراموش می‌کنید که چه چیزی می‌خواستید.

ممکن است علت فراموش مقطعی یادشده را به‌نوعی اشکال در حافظه و لحظه‌ای از سالخوردگی بدانید یا فقط به خستگی نسبت دهید. با این‌حال مقصر اصلی ممکن است بسیار ساده‌تر و صرفاً همان مکان به‌خصوص باشد: خود درگاه!

مثال‌های توصیف‌شده از فراموشی به آنچه که به‌عنوان «اثر درگاه» یا «اثر به‌روزرسانی مکان» شناخته می‌شود، مربوط می‌شوند. این اثر فرض می‌کند ما هنگام عبور از یک مرز، تمایل داریم موارد مهم اخیر را فراموش کنیم. ایده‌ی اثر درگاه سال‌هاست که توجه زیادی را از سوی دانشمندان جلب کرده و آن‌ها روش‌های تخیلی جالبی برای آزمایش آن ابداع کرده‌اند.

در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۱، تیمی از محققان «دانشگاه نوتردام» اثر درگاه را با شرکت‌کنندگانی که اشیاء را از طریق محیط‌های مجازی یا واقعی حمل می‌کردند، بررسی کردند. نتایج نشان داد که شرکت‌کنندگان پس از عبور از در، نسبت به زمانی که فقط درون اتاق حرکت می‌کردند، با احتمال بیشتری اطلاعات را فراموش می‌کردند؛ حتی اگر لحظاتی قبل درباره آن اطلاعات فکر کرده بودند. محققان استدلال کردند که این وضعیت نشان‌دهنده نحوه تقسیم‌بندی مغز ما از تجربیات به رویدادهای متمایز است. این کار که با نام «مدل مرز رویداد» شناخته می‌شود، برای سازماندهی خاطرات مفید است؛ اما می‌تواند به فراموشی کوتاه‌مدت منجر شود.

اساساً، مغز خاطرات را به صورت تکه‌ها یا اپیزودها ذخیره می‌کند و نه به‌عنوان رویدادهای پیوسته. عبور از یک مرز باعث می‌شود مغز ما مدل رویداد آن فضا را به‌روزرسانی کند که می‌تواند به از دست‌دادن اطلاعات برای اشیاء مرتبط با رویدادهای منجر قبلی شود.

«گابریل رادوونسکی»، استاد روانشناسی دانشگاه نوتردام و یکی از نویسندگان مطالعه، در بیانیه‌ای در آن زمان توضیح داد: «وارد شدن یا خارج شدن از یک در، به‌عنوان «مرز رویداد» در ذهن عمل می‌کند که اپیزودهای فعالیت را جدا و آنها را بایگانی می‌کند.» او افزود: «به‌خاطر آوردن تصمیم یا فعالیتی که در اتاق دیگری انجام شده دشوار است؛ زیرا این فعالیت دسته‌بندی شده است.»

به‌طور کلی، تمایل برای رفتن و برداشتن چیزی از آشپزخانه با یک رویداد در اتاق نشیمن مرتبط است؛ اما به‌محض اینکه وارد آشپزخانه شوید، آن ارتباط مختل می‌شود.

در مطالعه دیگری که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، محققان دریافتند که اثر درگاه حتی نیازی به در واقعی ندارد. صرفاً تصور عبور از یک در کافی است تا اثر ایجاد شود. نویسندگان بر این باورند که این موضوع نشان‌دهنده‌ی کارایی مدل مرز رویداد حتی برای فضاهای خیالی است و اینکه اثر به‌روزرسانی مکان لزوماً وابسته به اطلاعات ادراکی نیست. ما می‌توانیم آن را حتی با ذهن خود نیز تحریک کنیم.

ورود از یک محیط به محیط دیگر، باعث می‌شود اطلاعات محیط سابق را برای مدت کوتاهی فراموش کنیم

با این‌حال، تحقیقات اخیر این مدل را مورد چالش قرار داده‌اند. این تحقیقات بیان می‌کنند درحالی‌که اثر درگاه واقعاً وجود دارد، همیشه در تمام زمینه‌ها و برای هر فرد به‌طور یکسان اتفاق نمی‌افتد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۱ انجام شد، شامل شرکت‌کنندگانی بود که هدست‌های واقعیت مجازی به سر داشتند و در یک محیط مجازی از اتاق‌های مختلف عبور می‌کردند. از شرکت‌کنندگان خواسته شده بود تا اشیاء روی میزها را در هر اتاق به خاطر بسپارند و سپس به میز دیگری بروند. گاهی اوقات یک میز در اتاق دیگری قرار داشت که شرکت‌کنندگان از طریق درهای خودکار مجازی به آن دسترسی پیدا می‌کردند. در این آزمایش، درها واقعاً تأثیری بر حافظه نداشتند.

سپس آزمایش دومی انجام شد که در آن از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا همزمان با انجام وظیفه حفظ اشیاء، وظیفه شمارش را نیز انجام دهند. هدف آزمایش این بود که ببینند آیا فشار بیشتر بر حافظه آنها تأثیر می‌گذارد یا خیر. در این تجربه، اثر درگاه بیشتر مشاهده شد. وظیفه شمارش اساساً حافظه افراد را تحت فشار قرار داد و آن‌ها را بیشتر مستعد ابتلا به اثر درگاه کرد.

نویسندگان مقاله استدلال می‌کنند که چون اتاق‌های مجازی آن‌ها مشابه بودند، علت مشکل حافظه عبور از درها نیست؛ بلکه تغییرات زمینه‌ای است. اگر به این موضوع فشار ناشی از حفظ اطلاعات بیشتر در ذهن را اضافه کنیم، احتمال فراموشی کوتاه‌مدت افزایش می‌یابد.

۲۲۷۲۲۷