کیهان؛ آزمایشگاهی بی‌پایان برای کشف اسرار جهان

مرتضی بارونی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: مطالعه آسمان، این آزمایشگاه بی‌کران کیهانی، برای دانشمندان دریچه‌ای به سوی فهم عمیق‌تر از جهان است. کیهان، با تمامی اجزای مادی خود، همچون ستاره‌ها، سیارات، سحابی‌ها، کهکشان‌ها، سیاهچاله‌ها و دیگر اجرام آسمانی، بستری پویا و بی‌نظیر برای مشاهده و تحلیل فرآیندهای گوناگون فیزیکی فراهم آورده است.

وی افزود: این امکان به دانشمندان اجازه می‌دهد تا گذشته منظومه شمسی، زمین و دیگر اجرام کیهانی را مطالعه، مسیر تکاملی آن‌ها را بررسی و حتی آینده‌ کیهان را که بر اساس قوانین فیزیک عمل می‌کند، پیش‌بینی کنند. از جمله این مطالعات، پژوهش‌های عمیق درباره‌ ستارگان است.

مدرس نجوم ادامه داد: ستارگان، این کوره‌های بی‌پایان انرژی، همواره در مرکز توجه دانشمندان قرار داشته‌اند؛ چرا که آن‌ها منشأ بسیاری از عناصر سازنده‌ جهان ما هستند و محیط‌هایی به شدت پویا و پیچیده برای رخدادهای متنوع فیزیکی و نجومی به شمار می‌آیند. از همجوشی هسته‌ای گرفته تا تعاملات الکتریکی و مغناطیسی، از تغییرات گرمایی تا حالت‌های گوناگون ماده در فاز پلاسما، ستارگان همچنان میدان تحقیقاتی بی‌پایانی را برای علم می‌گشایند.

بارونی گفت: یکی از مهم‌ترین ابزارهای ما برای مطالعه ستارگان، نور آن‌ها است. در واقع، نوری که از ستارگان به ما می‌رسد، تنها راهی است که می‌توانیم از دل این اجرام اسرارآمیز اطلاعاتی کسب کنیم. حتی نزدیک‌ترین ستاره به ما، خورشید، از این قاعده مستثنی نیست. این نور که حامل اطلاعات بی‌شماری است، از طریق تکنیک‌های پیشرفته‌ای چون طیف‌نگاری(بیناب‌نمایی) تحلیل می‌شود. طیف‌نگاری به دانشمندان این امکان را می‌دهد که مواد سازنده ستارگان، سرعت حرکت، ابعاد، تاریخچه و حتی آینده‌ آن‌ها را بررسی کنند.

وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر، یکی از زمینه‌های مورد توجه اخترشناسان، مطالعه نحوه تشکیل و رشد ستارگان و منظومه‌های اطراف آن‌ها بوده است، اظهار کرد: این مطالعات به ما کمک می‌کند تا فرآیندهای مشابهی که در گذشته برای شکل‌گیری منظومه شمسی و زمین رخ داده، بهتر درک کنیم. بررسی عناصر تشکیل‌دهنده‌ ستارگان، هم از منظر فیزیک و شیمی هسته‌ای و هم از نظر تحول کیهانی، نقشی کلیدی در پاسخگویی به این پرسش‌ها دارد.

کارشناس نجوم افزود: اکثر ستارگان از دو عنصر پایه‌ای هیدروژن و هلیوم تشکیل شده‌اند که هیدروژن به‌عنوان فراوان‌ترین عنصر جهان، پایه‌ای‌ترین ماده سازنده‌ کیهان به شمار می‌آید، اما در دل ستارگان، فرایندهای هسته‌ای به تولید عناصر سنگین‌تر مانند سیلیسیم، کربن، اکسیژن و حتی آهن منجر می‌شود.

بارونی ادامه داد: در زبان اخترشناسی، به درصد عناصر سنگین‌تر از هیدروژن و هلیوم در یک ستاره «فلزینگی» گفته می‌شود. پژوهش‌های اخیر نشان داده است که برخی ستارگان می‌توانند فلزینگی خود را با بلعیدن سیارات نزدیکشان افزایش دهند.

وی بیان کرد: این پدیده، به‌ویژه در مورد سیارات سنگی که غنی از عناصر سنگین هستند، مشاهده شده است. برخلاف سیارات گازی که به‌طور عمده از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده‌اند، سیارات سنگی منبع غنی‌ای از مواد سنگین به‌شمار می‌روند. بلعیدن چنین سیاراتی می‌تواند درصد فلزات سنگین را در ستاره‌ها افزایش داده و نشانگر تعاملات پرماجرای گذشته‌ آن‌ها باشد.

مدرس نجوم اظهار کرد: اندازه‌گیری فلزینگی ستارگان، به اخترشناسان امکان می‌دهد تا ردپای سیارات بلعیده‌شده را در تاریخچه‌ این ستاره‌ها کشف کنند. این یافته‌ها می‌توانند ما را به درکی عمیق‌تر از چگونگی تشکیل و تکامل منظومه‌های ستاره‌ای، همچون منظومه شمسی برسانند و چنین پژوهش‌هایی نه‌تنها به حل معماهای علمی گذشته کمک می‌کنند، بلکه مسیرهای جدیدی را برای تحقیقات آینده باز کرده و دیدگاه ما را نسبت به عظمت و حقیقت کیهان گسترده‌تر می‌سازند.

انتهای پیام