نقشه‌ای برای مقابله با سیلاب‌های شهری

به گزارش ایسنا، شهرنشینی و توسعه سریع مناطق شهری در دهه‌های اخیر، خطرات ناشی از بلایای طبیعی را برای انسان‌ها افزایش داده است. در این میان، سیلاب‌های شهری به دلیل تغییرات اقلیمی و دستکاری‌های انسانی در محیط‌زیست، از چالش‌های عمده‌ای هستند که شهرها با آن روبرو هستند. کاهش پوشش گیاهی، ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها و نبود زهکش‌های مناسب از جمله عواملی هستند که وقوع سیلاب‌ها را تشدید کرده‌اند. این بحران‌ها می‌توانند علاوه بر خسارات مالی، نظم اجتماعی را مختل کرده و امنیت شهروندان را به خطر بیندازند. به همین دلیل، بررسی و مدیریت این مخاطرات به یکی از اولویت‌های اصلی مدیریت بحران تبدیل شده است.

در مواجهه با این چالش‌ها، برنامه‌ریزی برای اسکان موقت افرادی که در اثر بلایا بی‌خانمان می‌شوند، اهمیت زیادی دارد. این مرحله شامل انتقال افراد به پناهگاه‌های امن و فراهم کردن شرایطی مناسب برای زندگی موقت آن‌هاست. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که استفاده از فناوری‌های نوین مانند سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) در مکان‌یابی پناهگاه‌ها می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش خسارات ناشی از بلایا داشته باشد.

فهیمه هوشمند، پژوهشگر دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان، همراه با دو همکار دانشگاهی، تحقیقی جامع درباره مدیریت سیلاب‌های شهری در شیراز انجام داده‌اند. هدف این پژوهش، شناسایی مکان‌های مناسب برای اسکان موقت افراد آسیب‌دیده و ارائه راهکارهایی برای کاهش اثرات سیلاب‌های شهری بوده است. این تیم پژوهشی با استفاده از ابزارهای علمی مدرن و داده‌های محیطی، مطالعه‌ای دقیق و کاربردی را به انجام رسانده‌اند.

در این تحقیق، با بهره‌گیری از روش‌های توصیفی-تحلیلی، داده‌های مختلفی مانند نقشه‌های زمین‌شناسی، هیدرولوژی و اطلاعات جمعیتی در نرم‌افزار ArcGIS و با تمرکز بر شهر شیراز تحلیل شدند. پژوهشگران از مدلی موسوم به تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) برای وزن‌دهی به معیارهای مختلف استفاده کردند و نقشه‌ای جامع از مناطق مناسب برای اسکان موقت تهیه کردند. این روش امکان انتخاب مکان‌هایی با کمترین ریسک و بیشترین امنیت را فراهم کرد.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که مناطق جنوبی، مرکزی و قسمتی از شرق شیراز، بیشترین پتانسیل را برای احداث پناهگاه‌های اضطراری دارند. این مناطق به دلیل ویژگی‌های محیطی و زیرساختی خود، مناسب‌ترین گزینه‌ها برای اسکان موقت در زمان وقوع بلایا هستند. در مقابل، مناطق شمالی و غربی شهر به‌دلیل ریسک بالای سیلاب، از کمترین اولویت برخوردارند.

یافته‌های این تحقیق تأکید دارند که برنامه‌ریزی صحیح برای مدیریت بحران‌های شهری، می‌تواند به کاهش آسیب‌ها و بهبود شرایط زندگی شهروندان کمک کند. نقشه‌برداری دقیق از مناطق مناسب برای اسکان اضطراری، نه‌تنها به حفظ امنیت افراد در زمان بحران کمک می‌کند، بلکه باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی مدیریت بحران نیز می‌شود.

اطلاعات تکمیلی این پژوهش نشان می‌دهند که استفاده از فناوری‌های نوین و ترکیب داده‌های مختلف جغرافیایی و محیطی می‌تواند گامی بزرگ در جهت کاهش خطرات ناشی از سیلاب‌ها باشد. همچنین مطالعه فوق به نیازهای واقعی شهروندان در زمان وقوع بلایا پرداخته و راهکارهایی عملی برای بهبود شرایط اضطراری ارائه کرده است. شیراز، به‌عنوان یکی از کلان‌شهرهای ایران، به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و اقلیمی، همواره در معرض سیلاب‌های شدید بوده و این پژوهش می‌تواند نقشی کلیدی در مدیریت بحران‌های این شهر ایفا کند.

قابل ذکر است، این یافته ها در فصلنامه «پژوهش و برنامه‌ریزی شهری» که وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت است، به چاپ رسیده اند. این نشریه با همکاری انجمن علمی ساختمان‌های پایدار ایران، تحقیقات علمی مهمی در حوزه مدیریت شهری و بلایای طبیعی منتشر می‌کند.

انتهای پیام