رمزارزها نمی‌توانند عامل موثری در تغییرات نرخ ارزها باشند

انجمن بلاکچین پژوهشی درخصوص تأثیر رمزارزها بر نرخ ارز در ایران و مقایسه آن با تجربیات جهانی انجام داده است. این پژوهش با هدف تحلیل علمی، چهارچوبی برای بررسی این موضوع ارائه داده و تلاش کرده است تا نقش رمزارزها در اقتصاد کشور را بررسی کند.

بخش اول پژوهش به مفهوم رمزارزها و جایگاه آن‌ها در اقتصاد جهانی می‌پردازد. در این بخش کل حجم معاملات رمزارزها تنها ۰/۴ درصد از معاملات ارزی جهانی ارزیابی شده و «غیرمتمرکزبودن»، «شفافیت و امنیت» و «سهولت انتقال بین‌المللی» به‌عنوان ویژگی‌های اصلی این ارزها آورده شده است.

با مقایسه سیاست‌گذاری‌های مرتبط با رمزارز در کشورهای مختلف، در ادامه این بخش آورده شده است: «سیاست‌گذاری‌های مرتبط با رمزارزها در کشورهای مختلف جهان به‌شدت متنوع و وابسته به اهداف اقتصادی و دیدگاه های تنظیمگران مالی است. در برخی از کشورها مانند ژاپن و امارات متحده عربی، رویکردهای تنظیمگری شفاف و حمایت‌کننده اتخاذ شده است که موجب جذب سرمایه‌گذرای‌های بین‌المللی و رشد بازار رمزارزها شده است.»

در مقابل این کشورها، چین و هند به‌عنوان مثالی برای کشورهایی با رویکرد محدودکننده و ممنوعیت کامل آورده شده‌اند و نتیجه آن «کاهش فعالیت‌های داخلی و مهاجرت سرمایه‌گذاران به بازارهای خارجی» عنوان شده است. انجمن بلاکچین باور دارد بررسی این سیاست‌ها می‌تواند به کشورهای دیگر ازجمله ایران در راستای تدوین سیاست‌های هوشمندانه و متوازن کمک کند.

در ادامه این پژوهش درباره وضعیت ایران آمده است: «در ایران با وجود محدودیت‌ها در معاملات رمزارزها، تأثیر این ابزارها بر نرخ ارز ناچیز بوده و تغییرات عمدتاً به عوامل کلان اقتصادی نظیر تورم و تحریم‌ها وابسته است.»

به گفته انجمن بلاکچین، تحلیل داده‌های جهانی نشان می‌دهد که جریان‌های برون‌مرزی رمزارزها می‌توانند ابزارهای مفیدی برای جذب سرمایه و مدیریت ذخایر ارزی باشند؛ به‌ویژه برای کشورهایی که با تحریم‌های اقتصادی یا مشکلات مشابه مواجه هستند. اعضای این انجمن معتقدند که توسعه زیرساخت‌های نظارتی و ایجاد تعادل بین نظارت و آزادی عمل صرافی‌ها از الزامات بهره‌برداری از فرصت‌های رمزارزها است.

بخش دوم گزارش به تحلیل حجم معاملات رمزارزها و تأثیر آن بر نرخ ارز اختصاص دارد. در این بخش، حجم معاملات رمزارزها در ایران کمتر از میانگین جهانی برآورد شده و بر‌اساس داده‌های صرافی‌ها، کمتر از ۵ میلیارد دلار در سال بوده است. این در حالی است که به نظر می‌رسد حجم معاملات ارزی کل ایران، ۳۰۰ میلیارد دلار در سال بوده است.

در بخش سوم گزارش انجمن بلاکچین، عوامل کلان مؤثر بر نرخ ارز در ایران و جهان بررسی شده‌اند. تراز تجاری، نرخ بهره، تورم، سیاست‌های پولی و مالی و تحولات ژئوپلیتیکی، مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر نرخ ارز در جهان هستند که در ایران تحریم‌های اقتصادی و محدودیت در دسترسی به سیستم‌های مالی جهانی به این عوامل اضافه می‌شود.

طبق این گزارش‌، تحریم‌ها نقش اصلی را در محدودیت دسترسی ایران به منابع ارز خارجی ایفا می‌کنند و تأثیر بسزایی بر نرخ ارز می‌گذارند. علاوه‌بر این تورم هم یکی از عوامل مهم کاهش ارزش پول ملی عنوان شده و نرخ تورم ۴۰ درصدی در سال ۲۰۲۴، از‌جمله عوامل کاهش قدرت خرید مردم و افزایش تقاضا برای ارزهای خارجی عنوان شده است.

داده‌های گزارش انجمن بلاکچین نشان می‌دهد که افزایش حجم نقدینگی داخلی نیز فشار زیادی بر نرخ ارز وارد کرده و باعث شده است تا تقاضا برای ارز خارجی به‌عنوان ابزار حفظ ارزش افزایش چشمگیری پیدا کند.

انجمن بلاکچین پس‌از ذکر این مثال‌ها، تأثیر رمزارزها در بازار ارز را «ناچیز» دانسته و اضافه کرده است که رمزارزها نمی‌توانند عامل مؤثری بر تغییرات نرخ ارزها باشند. در ادامه این پژوهش، چند مقاله درباره تأثیر رمزارزها بر نرخ ارز آورده شده و انجمن بلاکچین با بررسی آن‌ها نتیجه گرفته است که دلیل قانع‌کننده‌ای درباره تأثیر مستقیم رمزارزها بر نرخ ارزهای ملی وجود ندارد.

پژوهش انجمن بلاکچین نشان می‌دهد که تنظیمگری هوشمند در حوزه صرافی‌های رمزارز می‌تواند تأثیرات عمیقی بر عملکرد این پلتفرم‌ها و امنیت سرمایه کاربران بگذارد. به باور این انجمن، قوانین شفاف و نظارت کارآمد اعتماد عمومی به این صرافی‌ها را افزایش می‌دهد و از تخلفات مالی مانند کلاه‌برداری و در نتیجه آن، از بحران‌های مالی ناشی از ضعف نظارت جلوگیری می‌کند.

انجمن بلاکچین باور دارد که سیاست‌های محدودکننده می‌تواند بر جذب سرمایه و کاربران و نوآوری تأثیرگذار باشد. بر‌اساس یافته‌های پژوهش‌های این انجمن، تنظیمگری بیش‌ازحد موجب شناسایی آسان‌تر صرافی‌های داخلی با توجه به موقعیت ایران در تحریم‌ها می‌شود و این موضوع خطر ازدست‌رفتن سرمایه را دو چندان می‌کند.

در ادامه، این پژوهش پیشنهاد داده است تا بانک مرکزی نظارت خود را به‌گونه‌ای تنظیم‌ کند که از سوءاستفاده‌های مالی جلوگیری شود، بدون اینکه خلاقیت و نوآوری را محدود کند. علاوه‌بر این با حمایت از استارت‌آپ‌ها و آموزش و آگاهی‌بخشی و تشویق به خودتنظیمی صرافی‌ها، به شفافیت و امنیت بازار کمک می‌کند.

تنظیم قوانین شفاف برای حمایت از رمزارزها و ایجاد پلتفرم‌های امن برای معاملات رمزارزی و توسعه بلاکچین داخلی، مدل‌های پیشنهادی نتیجه‌بخش برای ایران از دیدگاه انجمن بلاکچین است. به باور این انجمن، سیاست‌های غلط و ایجاد محدودیت به از‌دست‌دادن فرصت ورود ارز به کشور منجر می‌شود و افزایش نارضایتی سرمایه‌گذاران و کاربران را به‌همراه دارد.

در ادامه این پژوهش، تأثیر تتر بر قیمت ارز بررسی شده است و با ارائه آمارهای جهانی و مقایسه وضعیت کشورهای مختلف، انجمن بلاکچین نتیجه گرفته است که درصورت نظارت مناسب، تتر می‌تواند به ورود ارز کمک کند و خطرات خروج ارز را کاهش دهد.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که رمزارزها سهم ناچیزی در بازار ارز جهانی و ایران دارند و تغییرات نرخ ارز در ایران بیشتر به عوامل کلان اقتصادی مرتبط هستند. بر‌اساس آمارهای اعلام‌شده بانک مرکزی، تراکنش ماهانه رمزارز در کشور حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان (معادل ۶ میلیارد دلار) در سال است و کل ورودی درگاه‌های پرداخت صرافی‌های ارز دیجیتال در بدترین حالت، کمتر از ۵ درصد مبادلات روزانه دلار بر اساس داده‌های رسمی بانک مرکزی می‌شود.

در پایان و در نتیجه‌گیری پژوهش انجمن بلاکچین آورده شده است: «شواهد نشان می‌دهد قیمت تتر بیشتر از نرخ ارز تأثیر می‌پذیرد تا اینکه بر آن تأثیر بگذارد. به عبارت دیگر، تغییرات در نرخ دلار آمریکا در بازار ایران به‌طور مستقیم بر قیمت تتر تأثیر می‌گذارد و تتر به‌عنوان ابزار مالی، نرخ ارز را به‌صورت لحظه‌ای برای افراد آشکار می‌کند.»