هشدار دانشمندان: کلان‌خشکسالی‌ها در سرتاسر جهان رو به افزایش هستند

پژوهشگران نتیجه گرفتند که تقریباً تمامی قاره‌های زمین، دوره‌های کلان‌خشکسالی شدیدی را تجربه کرده‌اند. بدترین کلان‌خشکسالی‌ها مربوط به جنوب غربی آمریکای شمالی بود که از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴، دچار شدت بیشتری شد. این کلان‌خشکسالی که شدیدترین دوره در ۱۲۰۰ سال گذشته‌ی منطقه بود، همچنان تأثیرات خود را در کالیفرنیا نشان می‌دهد. آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای که در این ایالت به وقوع پیوسته، به‌ویژه آتش‌سوزی‌های نامعمول لس‌آنجلس در ژانویه سال ۲۰۲۵، از پیامدهای زیست‌محیطی همین کلان‌خشکسالی‌ها هستند.

تجزیه‌وتحلیل سبزینگی نیز نشان می‌دهد که در سطح جهانی، مراتع به‌عنوان زیست‌بوم‌هایی شناخته شده‌اند که بیشترین آسیب را از کلان‌خشکسالی‌ها دیده‌اند. با این وجود، نکته‌ی جالب این است که این نوع زیست‌بوم‌ها نسبت به دیگر انواع پوشش گیاهی، مانند جنگل‌های استوایی و معتدل، مقاومت بیشتری از خود نشان داده و معمولاً سریع‌تر از سایر زیست‌بوم‌ها به شرایط عادی بازمی‌گردند.

همچنین، جنگل‌های شمالی (تایگا) که با خشکسالی‌های متناوب مواجه می‌شوند، همچنان به‌طور کلی در حال سبزترشدن هستند، زیرا دوره‌های رشد این جنگل‌ها به دلیل گرمایش زمین طولانی‌تر شده است.

در ایران نیز دوره‌های کلان‌خشکسالی به‌شدت بر منابع آبی، کشاورزی و زیست‌بوم‌های طبیعی تأثیر گذاشته‌اند. بحران به‌طور ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران، مانند نواحی مرکزی و جنوبی (به‌جز ساحل خلیج فارس)، شدت بیشتری پیدا کرده است. پژوهشگران ایرانی در مطالعات خود نتیجه گرفته‌اند که کشور اکنون با بحران آب مواجه است و خشکسالی‌های طولانی‌مدت، به‌ویژه در استان‌های خشک‌تر، به‌طور مستقیم بر میزان تولید کشاورزی و تأمین منابع آبی تأثیر گذاشته است.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که اگر روند تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های شدید ادامه یابد، ایران ممکن است با بحران‌های جدی‌تری در حوزه‌ی آب، کشاورزی و امنیت غذایی روبه‌رو شود. این وضعیت می‌تواند فشار بیشتری به زیست‌بوم‌های مقاوم وارد کند و باعث شود که حتی مناطق مقاوم‌تر نیز نتوانند به شرایط پیشین خود بازگردند. پژوهشگران می‌گویند برای مقابله با این چالش‌ها، ایران به برنامه‌ریزی دقیق‌تر و راه‌حل‌های عملی برای مدیریت منابع آبی و حفاظت از محیط‌زیست نیاز دارد.

با این وجود، چنین وضعیتی ممکن است در آینده سرتاسر کره زمین را دستخوش تغییر کند. پژوهشگران هشدار داده‌اند که افزایش شدت و فراوانی کلان‌خشکسالی‌ها در زمین ممکن است حتی مقاوم‌ترین زیست‌بوم‌ها را از مرزهای تحمل فراتر برده و آن‌ها را به شرایطی برساند که دیگر نتوانند به‌راحتی به حالت اولیه‌ی خود بازگردند.