انسان باستانی؛ آدم نبود، خرس بود!

غزال زیاری: تحقیقات جدید حکایت از آن دارد که استخوان‌های فسیل‌شده و بیست‌هزارساله “مرد اوشیکاوا” که گمان می‌رفت جزو باستانی‌ترین فسیل‌های انسان ژاپنی باشد، آن چیزی نیست که دانشمندان تا پیش‌از این فکر می‌کردند؛ این استخوان‌ها در حقیقت استخوان‌های یک خرس باستانی هستند.

این استخوان‌ها در اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی، در شهر تویوهاشی در حدود ۲۲۵ کیلومتری جنوب غربی توکیو پیدا شدند. طبق گفته گن سووا، انسان‌شناس دانشگاه توکیو که پروژه جدید را رهبری می‌کند برای اولین بار در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، تردیدهایی در مورد فسیل‌های مرد اوشیکاوا مطرح شد و تا همین اواخر نیز ادامه داشت.

او دراین‌باره توضیح داد: «نتیجه تحقیقات جدید که در اواخر سال ۲۰۲۴ منتشر شد به‌طورقطع تائید می‌کند که این استخوان‌ها، متعلق به یک خرس قهوه‌ای باستانی هستند و نه انسان.»

محدودیت اطلاعات، دلیل اصلی این اشتباه

سووا در ادامه به این نکته اشاره کرد که از آنجا که در این مدت، به‌ندرت استخوان‌های خرس در مکان‌های باستان‌شناسی ژاپن یافت می‌شده، دانشمندان ژاپنی (ازجمله دیرینه‌شناسانی که این فسیل را در دهه ۱۹۵۰ یافته بودند)، درک محدودی از شکل استخوان‌های خرس داشتند.

او یادآوری کرد که بااین‌وجود، آن دانشمندان توصیف‌های جزئی و بسیار دقیقی انجام دادند و همچنین تعداد زیادی از بقایای اسکلت‌های فسیل‌شده را طی چندین دهه جمع‌آوری کرده‌اند.

استخوان‌های قدیمی در ژاپن

دلیل نام‌گذاری این فسیل به نام “مرد اوشیکاوا” به خاطر ناحیه اوشیکاوا در تویوهاشی بوده؛ جایی که در حفاری‌های معدنی بین سال‌های ۱۹۵۷ تا ۱۹۵۹ این استخوان‌ها در آنجا کشف‌شده بودند.

طبق گفته سووا، دانشمندان ژاپنی در آن زمان فکر می‌کردند که قطعه استخوان متفاوت یافت شده که “آکاشی من” نام گرفت، اولین فسیل انسانی متعلق به سرزمین اصلی ژاپن که قدمتی بیش از ۷۸۰ هزار سال دارد، بوده است. البته این فسیل در حمله هوایی متفقین به توکیو در جنگ جهانی دوم از بین رفت.

تجزیه‌وتحلیل تشریحی در دهه ۱۹۸۰ از گچ‌بری فسیل گمشده آکاشی نشان داد که احتمالاً قطعه‌ای از استخوان بازوی انسانی است که در لایه باستان‌شناسی متفاوتی شسته و سپس معدنی شده است. سووا به این نکته اشاره کرد که این یافته باعث شد تا محققان بیشتر به فسیل‌های اوشیکاوا توجه کنند.

در ابتدا فسیل‌های اوشیکاوا به‌عنوان استخوان بازو و انتها یا سر استخوان فمور پای انسانی شناسایی شده بودند که بیش از بیست هزار سال پیش زندگی می‌کرده؛ اما در مطالعه جدید با معاینات بصری و توموگرافی کامپیوتری (CT) مشخص شد که آنچه قبلاً استخوان بازوی انسان تشخیص داده‌شده بود، احتمالاً استخوان ساعد یک خرس قهوه‌ای (Ursus arctos) مربوط به همان دوره است. درعین‌حال سووا به این نکته اشاره کرد که استخوان ران نیز به‌احتمال قریب‌به‌یقین متعلق به یک خرس است.

فسیل‌های ماقبل تاریخ

کشف این نکته که فسیل‌های اوشیکاوا متعلق به انسان نیستند، بدین معناست که قدیمی‌ترین فسیل‌های انسانی یافت شده در سرزمین اصلی ژاپن از معدن سنگ‌آهک در نزدیکی شهر هاماکیتا، در حدود ۴۰ کیلومتری شرق اوشیکاوا هستند.

این فسیل‌ها شامل تکه‌هایی از استخوان پای انسان، استخوان بازو، استخوان گردن و جمجمه هستند که تصور می‌شود مربوط به دو فرد مختلف است؛ یکی حدود ۱۴ هزار سال پیش و دیگری متعلق به حدود ۱۷ هزار سال قبل.

در جزایر ریوکیوی ژاپن (در فاصله بین ژاپن و تایوان) نیز بقایای فسیلی انسان یافت شده که طبق برآورد دانشمندان، جوان‌ترین این فسیل‌ها مربوط به حدود هجده هزار سال پیش و قدیمی‌ترین آن‌ها متعلق به ۳۲ هزار سال قبل است.

نکته جالب‌توجه اینجاست که اولین باری نیست که استخوان انسان و خرس با هم اشتباه گرفته می‌شود: زمانی تصور می‌شد استخوانی که در دهه ۱۹۹۰ در غاری در آلاسکا پیدا شد متعلق به یک خرس است، اما تحقیقات جدید نشان داد که متعلق به یکی از یک بومیان آمریکا و زنی است که حدود ۳ هزار سال پیش زندگی می‌کرده.

منبع: livescience

۵۸۳۲۱