قمر در عقرب؛ تلفیق نجوم با باورهای کهن

علیرضا بیات در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: اصطلاح قمر در عقرب ریشه در علم نجوم و باورهای سنتی و مذهبی بسیاری از ملل دارد. این مفهوم به ارتباط ماه با یکی از ۱۲ صورت فلکی منطقه‌البروج بازمی‌گردد. منطقه‌البروج مجموعه‌ای از ۱۲ صورت فلکی است که خورشید طی حرکت ظاهری سالانه‌اش از دید ناظر زمینی از میان آن‌ها عبور می‌کند.

وی افزود: یکی از این صورت‌های فلکی، عقرب(Scorpius) نام دارد. دلیل این نامگذاری شکل ظاهری آن از دید ناظر زمینی است، به گونه‌ای که مجموعه‌ای از ستارگان، شکلی شبیه عقرب را در آسمان ترسیم می‌کنند. این ستارگان در واقع فاصله‌های بسیار زیادی از یکدیگر دارند(در حد چند سال نوری یا بیشتر) و هیچ ارتباط فیزیکی میانشان نیست، اما از دید ما که در زمین هستیم، این شکل عقرب‌گونه به نظر می‌رسد.

این کارشناس نجوم ادامه داد: در زمان‌های باستان، به دلیل نبود برق و روشنایی مصنوعی، مردم به نور خورشید و ماه وابستگی زیادی داشتند. ماه و خورشید در بسیاری از تمدن‌ها و ادیان قدیمی همچون آیین میترائیسم، مقدس بودند و حتی مورد پرستش قرار می‌گرفتند. شب‌ها نیز که آسمان تاریک و پرستاره می‌شد، مردم به مشاهده و نامگذاری ستارگان و صورت‌های فلکی می‌پرداختند.

بیات گفت: یکی از این صورت‌های فلکی، عقرب بود که مردم آن را به شکل یک عقرب در آسمان می‌دیدند. این باورها باعث شد که هر گاه ماه وارد این صورت فلکی می‌شد، مردمان باستان تصور کنند که عقرب ماه را تهدید می‌کند. این ترس سبب می‌شد در آن بازه زمانی از انجام کارهای مهم پرهیز کنند و به دعا و استغفار بپردازند.

حرکت ماه و قمر در عقرب

وی اضافه کرد: ماه، با دوره گردش ۲۹ تا ۳۰ روزه به دور زمین، هر روز حدود ۵۰ دقیقه دیرتر طلوع می‌کند. این تأخیر باعث می‌شود که موقعیت ماه در آسمان هر روز تغییر کند و از دید ناظر زمینی به‌صورت فلکی‌های مختلف وارد شود. در طول هر ماه قمری، ماه حدود دو تا سه شب در صورت فلکی عقرب قرار می‌گیرد.

کارشناس نجوم ادامه داد: این باور قدیمی که عقرب می‌تواند ماه را ببلعد، سبب شده بود مردم باستان در این بازه زمانی خاص از انجام امور مهم مانند ازدواج، سفر یا تجارت پرهیز کنند. این باورها بعدها در ادیان مختلف از جمله اسلام نیز بازتاب پیدا کرد.

بیات افزود: در روایات اسلامی، قمر در عقرب به دو شکل تعریف می‌شود؛ نخست، زمانی که ماه به‌صورت ظاهری وارد محدوده صورت فلکی عقرب می‌شود و تا خروج از آن در این وضعیت باقی می‌ماند. دوم، زمانی که ماه به برج عقرب، یکی از ۱۲ برج فرضی دایره‌البروج، نزدیک می‌شود. در باورهای اسلامی توصیه شده است که در زمان قمر در عقرب از انجام برخی کارها مانند ازدواج، سفر یا آغاز فعالیت‌های مهم پرهیز شود.

وی اظهار کرد: در ماه بهمن سال جاری، قمر در برج عقرب از تاریخ ۲ بهمن آغاز شده و تا ۷:۵۰ صبح ۵ بهمن ادامه داشت، همچنین قمر در صورت فلکی عقرب از ساعت ۱۵:۱۰ روز ۵ بهمن آغاز شده و تا ساعت ۱۳:۵۰ روز یکشنبه ۷ بهمن ادامه خواهد داشت.

کارشناس نجوم گفت: این اطلاعات نشان می‌دهد که قمر در عقرب همچنان در فرهنگ‌ها و باورهای مختلف جایگاه خود را حفظ کرده است، هرچند از منظر علمی، هیچ ارتباط فیزیکی میان ماه و صورت فلکی عقرب وجود ندارد.

انتهای پیام