ببینید| سرنوشتی تلخ در انتظار ایستگاه فضایی بین‌المللی

غزال زیاری: ایستگاه فضایی بین‌المللی (International Space Station) (ISS) گران‌ترین سازه دست‌ساز بشر در فضاست که باشکوه خاصی پیوسته در مدار زمین می‌چرخد و مرکز مهمی برای تحقیقات علمی، همکاری‌های بین‌المللی و کاوش‌های فضایی به شمار می‌رود.

وسعت این سازه عظیم، به‌اندازه یک زمین فوتبال است و در فاصله ۳۷۰ تا ۴۶۰ کیلومتری و به‌طور متوسط در فاصله ۴۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار دارد و از نوامبر سال ۲۰۰۰ به شکل مداوم شاهد سکونت فضانوردان از کشورهای مختلف بوده است. این سازه عظیم، حدود ۱۰۸ متر طول، ۷۴ متر عرض و ۴۵ متر ارتفاع دارد و جرم آن حدود ۴۲۰ تن است.

ساخت‌وساز اصلی ایستگاه فضایی بین‌المللی بین سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۱ میلادی تکمیل شد و درواقع متعلق به یک کشور واحد نیست و نتیجه برنامه همکاری اروپا، آمریکا، روسیه، کانادا و ژاپن به شمار می‌رود.

این ایستگاه سالانه حدود ۳ میلیارد دلار برای عملیات ناسا هزینه در پی دارد که تقریباً یک‌سوم بودجه پروازهای فضایی انسانی است.

این مجموعه فضای قابل سکونت بیشتری در مقایسه با یک خانه ۶ خوابه معمولی دارد و ازنظر ابعاد با کابین یک هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ مقایسه می‌شود. ایستگاه فضایی بین‌المللی با سرعت بالایی (۲۸ هزار کیلومتر بر ساعت که معادل ده برابر سرعت یک گلوله روی زمین است) در حال حرکت است و در هر ۲۴ ساعت ۱۶ بار به دور زمین می‌چرخد؛ یعنی هر ۹۰ دقیقه یک دور کامل به دور زمین.

معمولاً تیمی بین‌المللی شامل هفت نفر در ایستگاه فضایی بین‌المللی در بازه‌های زمانی ۶ ماهه زندگی و کار می‌کنند و علاوه بر حضور فضانوردان حرفه‌ای، گاهی افراد در قالب برنامه‌های گردشگری فضایی به این ایستگاه می‌روند.

بخش‌های اصلی ایستگاه فضایی بین‌المللی

ایستگاه فضایی بین‌المللی یک ساختار ماژولار و چندبخشی متشکل از اجزای متعدد به‌هم‌پیوسته است که هر یک برای عملکردهای خاصی طراحی‌شده‌اند و به‌صورت جداگانه به فضا رفته‌اند.

جالب اینجاست که این اجزا تکه‌تکه به فضا برده شد و به‌تدریج در راهپیمایی‌های فضایی و رباتیک توسط فضانوردان سرهم‌بندی شده است. برخی از قطعات سنگین‌تر با شاتل فضایی ناسا حمل شده و قطعات سبک با موشک‌های یک‌بارمصرف به این بخش از مدار زمین رسیدند.

نکات جالب‌توجه درباره ایستگاه فضایی

• ایستگاه فضایی بین‌المللی سومین شیء درخشان در آسمان شب زمین است و با چشم غیرمسلح هم قابل‌مشاهده است. برای تشخیص آن، باید به دنبال نوری شبیه هواپیما باشید که به‌سرعت در آسمان حرکت می‌کند و در طول سحر و غروب در برخی شب‌ها قابل‌رؤیت است.
• ساکنان ایستگاه فضایی بین‌المللی لپ‌تاپ و موبایل دارند و حتی می‌توانند برای برقراری ارتباط با خانواده و دوستان و تماشای تلویزیون زنده به اینترنت متصل شوند.
• فضانوردان هنگامی‌که از ایستگاه فضایی بین‌المللی به زمین بازمی‌گردند، نسبت به زمان مشابهی که روی زمین می‌بودند، کمتر پیر شده‌اند. به این معنا که زمان برای آن‌ها نسبت به افراد روی سطح زمین کوتاه‌تر می‌شود.

خداحافظی با ایستگاه بین‌المللی

 طبق برنامه‌ریزی‌های ناسا، ایستگاه فضایی بین‌المللی تا سال ۲۰۳۰ به فعالیت خود ادامه خواهد داد و پس‌ازآن از رده خارج‌شده و ایستگاه‌های فضایی تجاری یا پلتفرم‌های مداری دیگری جایگزین آن خواهند شد.

در آن زمان، ایستگاه فضایی به‌طور ایمن از مدار خارج خواهد شد تا از تبدیل اجزای آن به زباله‌های فضایی خطرناک ممانعت به عمل بیاید. طرح فعلی برای منهدم کردن ایستگاه فضایی، استفاده از یک فضاپیمای تخصصی برای هدایت ایستگاه فضایی بین‌المللی به نقطهٔ نمو (منطقه‌ای خالی از سکنه در اقیانوس آرام) است که بسیاری از فضاپیماهای ازکارافتاده به‌طور ایمن در آن دفع شده‌اند.

تدوین: آرزو مهرآبادی

۲۲۷۲۲۷