تأثیرات چاقی بر سلول‌های چربی و اهمیت پیشگیری

تحقیقات جدید نشان می دهد چاقی باعث تغییرات دائمی در سلول‌های چربی می‌شود که بازگشت وزن را آسان‌تر می‌کند.

به گزارش تک‌ناک، براساس این یافته‌ها پیشگیری زودهنگام بسیار مهم است، چرا که این تغییرات سلول‌های چربی، قابل برگشت نیستند.

هر کسی که تاکنون قصد کاهش وزن داشته است، می‌داند که بعد از کاهش اولیه، وزن دوباره باز می‌گردد؛ این همان پدیده‌ای است که به آن اثر یو-یو می‌گویند. پژوهشگران دانشگاه ETH زوریخ نشان داده‌اند که این اتفاق به دلیل تغییرات اپی‌ژنتیکی رخ می‌دهد.

اپی‌ژنتیک بخشی از ژنتیک است که به جای بررسی توالی دقیق ژن‌ها، به تغییرات شیمیایی که روی ساختار ژن‌ها ایجاد می‌شود، توجه می‌کند.

توالی ژن‌ها در طول زمان تغییر کرده است و از والدین به فرزندان منتقل می‌شود، اما نشانگرهای اپی‌ژنتیکی تغییرپذیرتر هستند. عواملی مانند: محیط، رژیم غذایی و وضعیت جسمی، مثل چاقی، می‌توانند این تغییرات را در طول زندگی تحت تأثیر قرار دهند.

لورا هینته،‌ یکی از محققان این مطالعه گفت: «این تغییرات می‌توانند برای مدت طولانی ثابت بمانند و در این مدت تعیین می‌کنند که کدام ژن‌ها در بدن فعال شوند یا غیرفعال بمانند. اپی‌ژنتیک به سلول‌ها می‌گوید که چه نوع سلولی باشند و چه کاری انجام دهند.»

حافظه اپی‌ژنتیکی بر سلول‌های چربی

پژوهشگران تحت رهبری هینته و پژوهشگر دیگری به نام دانیل کاستلیانو کاستیا، به دنبال علل مولکولی اثر یو-یو در موش‌ها بودند.

آنها سلول‌های چربی موش‌های چاق و موش‌هایی که از طریق رژیم غذایی وزن خود را کاهش داده بودند، تحلیل کردند.

تحقیقات آنها نشان داد که چاقی تغییرات اپی‌ژنتیکی خاصی در هسته سلول‌های چربی ایجاد می‌کند. نکته ویژه این است که حتی پس از رژیم غذایی نیز باقی می‌مانند.

سلول‌های چربی می‌توانند وضعیت چاقی را به خاطر بسپارند و به راحتی به آن برگردند. محققان نشان داده‌اند که موش‌هایی که تغییرات اپی‌ژنتیکی مشابهی داشتند، وقتی دوباره به یک رژیم غذایی پرچرب دسترسی پیدا کردند، دوباره سریع‌تر چاق می‌شدند.

این نشان می‌دهد که محققان اساس مولکولی پدیده یو-یو (افزایش و کاهش مداوم وزن) را کشف کرده‌اند.

پژوهشگران شواهد مشابهی از این مکانیسم در انسان‌ها نیز پیدا کرده‌اند. آنها نمونه‌هایی از بافت چربی افرادی که در گذشته چاق بودند و عمل جراحی معده یا بای‌پس معده انجام داده بودند را مورد بررسی قرار دادند.

این نمونه‌ها از مطالعات مختلف در مؤسسه کارولینسکا در استکهلم و بیمارستان‌های لایپزیگ، درسدن و کارلسروهه به دست آمده بود.

پژوهشگران در این مطالعه به جای نشانگرهای اپی‌ژنتیکی به بررسی فعالیت ژن‌ها پرداختند، اما نتایج مشابهی با موش‌ها به دست آوردند. نتایج این تحقیق در جدیدترین شماره نشریه Nature منتشر شده است.

پیشگیری، کلید حل مشکل است

یکی از مسائلی که پژوهشگران بررسی نکرده‌اند، این است که سلول‌های چربی به چه میزان می‌توانند چاقی را به خاطر بسپارند.

سلول‌های چربی سلول‌های با عمر طولانی هستند. به طور متوسط، قبل از اینکه بدن ما آنها را با سلول‌های جدید جایگزین نماید، آنها ده سال عمر می‌کنند.

در حال حاضر، نمی‌توان با داروها نشانگرهای اپی‌ژنتیکی مربوط به هسته سلول را تغییر داد و حافظه اپی‌ژنتیکی را پاک کرد. شاید در آینده بتوان این کار را انجام داد، اما در حال حاضر باید با این اثر حافظه کنار بیاییم.

به دلیل همین اثر حافظه است که پیشگیری از چاقی از همان ابتدا بسیار مهم است، چرا که این ساده‌ترین راه برای مقابله با پدیده یو-یو می‌باشد. پژوهشگران این پیام را به‌ ویژه برای کودکان و نوجوانان و والدین آنها دارند.

پژوهشگران ETH برای اولین بار نشان داده‌اند که سلول‌های چربی حافظه اپی‌ژنتیکی چاقی دارند. با وجود این، آنها نمی‌گویند که فقط سلول‌های چربی این حافظه را دارند. ممکن است سایر سلول‌های بدن هم در اثر یو-یو نقش داشته باشند.

احتمال دارد که سلول‌های مغز، رگ‌های خونی یا دیگر اندام‌ها نیز چاقی را به خاطر بسپارند و به این اثر کمک کنند. پژوهشگران قصد دارند در مرحله بعدی بررسی کنند که آیا این احتمال درست است یا خیر.